Casharka 3aad: Wadahadal
Casharkii u dambeeyay waxa aynu ku soo marnay waxa duwanaan kara autism-ka marka qabo iyadoo la eegayo fahannka, garaadka iyo habdhaqanka. Waxaan sidoo kale soo marnay sida aad u caddayn karto oo aad u maarayn karto xaalado kala duwan.
Casharka 3-aad waxaan ku sharxi doonnaa sida fahanka, garaadka iyo habdhaqanka ay u saameyn karaan wadahadalka iyo isdhexgalka bulshada.
Halkan waxa kale oo aad ka heli doontaa xog iyo talooyin la taaban karo, tusaale ahaan sida qoyskaagu u isticmaali karo taageero muuqaal ah iyo noocyada kala duwan oo taageero wadahadal ah.
Wadahadal iyo isdhexgal
Filinkan ugu horreeya waxaad ku baran doontaa wadahadal iyo isdhexgal.
Xasuusnow!
Wadahadal wuxuu ku saabsan yahay wax badan erayada aad isticmaasho marka aad hadlayso.
Waxa loo baahan yahay in:
- la fahmi karo baaqyada dadka
- la foojigan yahay marka la hadlayo
- la fahmo sida hadalka loo wadaago
- lala sinmo qofka lala hadlayo.
Fahmidda dadka kale
Filimkan waxaan ku sharraxaynaa sida la jirka bulshadu yahay marka autism la qabo, taas oo ah, sida ay tahay la joogidda iyo la hadalka dadka kale.
Xasuusnow!
Ilmo qaba autism-ka waxa ku adag inuu
- qof kale aragtidiisa qaato
- ka sheekeeyo dhacdooyinka dareenka ku reebay
- fahmo dareenka dadka kale
- wadahadalka ku jaangoy qofka iyo xaaladda.
Sidaa darteed waxaad u baahan kartaa inaad ka caawiso ilmaha inuu fahmo falcelisyada iyo dhaqamada xaaladaha kala duwan.
Maxaa beddelnaan kara?
Filinkan waxaad ka heli tusaaleyaal badan oo ku saabsan waxa duwanaan kara marka qof qaba autism uu hadlayo.
Xasuusnow!
Ilmo qaba autism waxaa badanaa ku adag:
- eegmada indhaha
- toogaysiga
- foojignaan qaybsan
- hadalka maldahan
- sarbeebta
- kajanka
- baaqyada iyo wajitubyada
- turjumidda ujeeddada guud ee wadahadalka
Fududee wadahadalka
Filinkan waxaad ka heleysaa tusaalayaal ah sidaad u fududeyn karto wadahadalka iyo isdhexgalka.
Xasuusnow!
Talooyin lagu dhimayo karkabada iyo shuruudaha wadahadalka::
- Ka ambaqaad ilmaha/dhallinyarada aragtidooda
- Ula hadal si cad oo dhexdhexaad ah oo la taaban karo
- Shardi ha ka dhigin inuu indhaha eego
Xog ah in wax loo caddeeyo muuqaal ahaan (taageero garaad):
- Isticmaal sawirhadal, sheeko taxane, sheeko bulsheed.
- Isticmaal qalab IT ku salaysan, sida app-yada.
- Isticmaal sawiro iyo jadwallo.
Waxaad dhawaan in badan baran doontaa sida loo isticmaalo qalabka
Underlätta kommunikation och samspel.pdf
Sawirro iyo jadwallo
Filinkan waxaan ku sharxeynaa sidaad u isticmaali karto sawirro iyo jadwallo si aad u diyaariso, u caddeyso oo aad u sharraxdo.
Xasuusnow!
Sawirada waxaa loo isticmaalaa in lagu caddeeyo, loo diyaariyo oo lagu sharaxo su'aalaha soo socda:
- Halkee tegi doonnaa?
- Maxaan samayn doonnaa?
- Sabab?
- Goorma?
- Yaan la samayn?
- Ilaa goorma?
- Maxaan samayn doonnaa ka dib?
Jadwal cad wuxuu kordhin saadaalinta wuxuuna yarayn welwelka ilmaha. Waxa kale oo ay keentaa iskufilnaansho korodha.
Waxa kaloo aad adeegsan kartaa liiska hubinta, halkaas oo ilmuhu hadhow xarriiqi karo qaybaha uu dhammeeyey.
Tusaalaha taageero sawir ah
Sawirhadal iyo sheeko taxane ah
Filinkan waxaan ku hex geleynaa sida sheeko sawireed/sheekaysi taxane ah loo isticmaalo.
Xusuusnow!
Sawirhadal waxa la adeegsadaa marka laga hadlayo wax dhacay. Sawirhadal waxa kaloo la adeegsadaa marka ilmaha loo sii diyaarinayo wax dhici doona.
Sawirhadal adoo sawiraya suurado fudud markaad hadlayso. Suuradaha la sawiray ayaa muujinaya waxaad ka hadlayso. Sawiradu way haraan oo waxay kuu sahlayaan inaad hesho muuqaal guud oo wixii aad ka hadashay ah.
Tusaalaha 1aad: Diyaari dhacdo
Filinkan wuxuu ku tusayaa sida aad u sawirhadli karto si aad ugu diyaariso ilmahaaga wax dhici doona.
Xasuusnow!
Wada sawira suuradaha oo hubi in ilmuhu fahmayo. Fadlan qaado warqadda marka aad baxayso.
Tusaalaha 2aad: Baaridda dhacdo
Filinkan waxaan ku muujinaynaa sida aan u isticmaali karno sawirhadal si aan u baarno wax dhacay.
Xasuusnow!
Sawirhadal ayaa sidoo kale loo isticmaali karaa in lagu ogaado wixii dhacay marka xaaladdu qalafsan tahay.
Waa muhiim in ilmahu oraahdiisa dhiibto inta lagu jiro sawirhadalka. Ha qiimayn sida ilmuhu u arkay xaaladda ama erayada uu ilmuhu isticmaalayo.
Maskaxda ku hay in aanay haboonayn in la isticmaalo hadal-sawir marka uu ilmuhu aad u xanaaqsan yahay. Sug ilaa uu ilmuhu dejinayo.
Sheeko bulsheed
Sheeko bulsheed ayaa loo isticmaali karaa in lagu tuso ilmaha waxa la sameeyo marka xaaladi jirto.
Filinkan waxaad ku baran doontaa wax badan oo ku saabsan sida aad u isticmaali karto sheekooyinka bulshada.
Xusuusnow!
Sheeko bulsheed waxaa lagu dhisaa in marka hore la sharraxayo xaaladda. Kadib waxa la sheegaa wixii khaldamay. Kadib waxaad sharaxdaa sida xaalada loo xallin karo. Kuna soo gunaanad xaqiijin wacan.
Tusaale sheeko bilsheed:
- Marmar boosas badan baa la kala doortaa, marmarna mid la doorto ma jiro.
- Maanta waan nasiib darraa, booskaygii waa la fadhiyey.
- Maanta boos kale ayaan fariisanayaa inkastoo aanan sidaa jeclayn.
- Booska aan jeclahay waxaan fariisanayaa marka uu firaaqo yahay.
Berättelsen om att jag vill ha en bestämd plats på bussen.pdf
Tusaale: Sheeko bulsheed
Filinkan wuxuu ku tusayaa sidaan u isticmaali karno sheeko bulsheed.
Xasuusnow!
Sheekada bulsheed waxay soo koobi kartaa waxaad hesheen markaad dhacdada baarteen.
Waxaad akhrisan kartaan sheekada bulsheed dhowr jeer oo kala duwan, markaa ayaad ka caawisay ilmaha inuu wax ka qabto xaalada aad xalka u hesheen.
Tusaalayaal kale
Waalid sheekaynaya
Dhibaatooyin wadahadal iyo caqabado maalinle ah
Maqal waalid ka sheekaynaya dhib xagga hadalka iyo habdhaqanka ah oo ka muuqata nolol maalmeedka. Waxay kaloo nooga sheekeeyeen waxa ay samaynayaan si ay u xalliyaan dhibaha ay la kulmaan.
Gabdho iyo wiilal
Autism-ku ma kala si buu ugu dhacaa gabdhaha iyo wiilasha? Dhegeyso waalid ka sheekaynaya khibradiisa.
Dhammaadka casharka 3aad
Shaqo wacan!
Hadda waxa kuu dhammaaday casharkii sadexaad!
Ka fikri
Waxaad aragtay dhowr tusaale oo kala duwan oo ah habab la isticmaalo si loo fududeeyo nolol maalmeedka.
Ka fikir su´aalahan:
- Horay ma ugu tijaabisey mid ka mid ah hababkan qoyskaaga? Hadday haa tahay, sidee habkaasi u shaqeeyey?
- Ma jiraan wax aad aragtay oo aad jeclaan lahayd inaad isku daydaan adigiyo ilmahaagu?
Nuxurka casharka
Hadii aad rabto inaad akhriso nuxurka filimada casharka 3aad, riixi dukumeentiga hoose.